Klokken Weidum gaan weer beieren

8 july 2018

Wizige op 26-11-2019, 15:47:28

Al twee jaar staat de klok stil in de kerktoren van Weidum. Maar er komt verandering aan: het eeuwenoude uurwerk wordt geautomatiseerd.

Koster Dirk Limburg (65) heeft het uitgerekend. Meer dan drie miljoen maal hebben hij en zijn vrouw Geeske de afgelopen jaren aan de slinger gedraaid om de twee gewichten op te hijsen die het uurwerk in de toren van Weidum op gang houden. Het moet elke veertien uur, dus twee keer per dag.

Maar dat ging niet meer. Een van de spaken van een ijzeren tandrad staat op knappen, je kunt de naad zien. En als die losraakt, berg je dan maar. Het rad raakt uit balans en grote kans dat dan de dikke, zware stenen die daarboven in de toren als gewichten hangen, ongeremd en in volle vaart naar beneden sodemieteren. Valkisten, zoals dat in uurwerkjargon heet – een installatie om de smak te breken – zijn er niet.

Razend knap

Zo’n uurwerk is een simpel uitziende metalen kast met grote gesmede raderen erin. Het zijn er eigenlijk twee naast elkaar, een voor de tijdsaanduiding, het andere om de ‘mannenklok’ (zo heet hij echt) uit 1591 te laten galmen. De vrouwenklok, die ernaast hangt, is iets jonger, 1626, en lichter. Die moet met de hand geluid worden.

'Het moest bij de helsdeuren vandaan komen'

,,Toch razend knap, dat ze het destijds zo bedacht en gemaakt hebben’’, zegt Limburg terwijl hij het uurwerk laat zien. ,,Het lijkt heel eenvoudig, maar het werkt al vierhonderd jaar.’’ Zelf is hij hier al dertig jaar, hij weet alles over zijn romanogotische Johanneskerk en vertelt er graag over. Maar in augustus is het afgelopen, dan gaat hij met pensioen. Komt er een opvolger? Onbekend.

Automatiseren

Daarom, en omdat onderhoud nodig is, heeft hij de afgelopen jaren steeds weer bij de kerkvoogden gepleit om het uurwerk te automatiseren. Dat kan heel goed zonder het cultureel erfgoed aan te tasten: een verdieping lager komen dan aandrijfmotoren en bij dit mechaniek zijn enkel twee staalkabels zichtbaar. Kosten: zo’n 30.000 euro, vertelt hij.

Het kostte veel tijd en moeite, ,,het moest bij de helsdeuren vandaan komen’’, zegt Limburg met een knipoog, maar binnenkort gaat het gebeuren. De vergunning voor de vervanging en de opknapbeurt is aangevraagd.

Ook komen er valkisten en de gewichten worden vernieuwd. Dan kan Limburg de kerk met een gerust hart achterlaten. ,,Want dat om de veertien uur met de hand opdraaien, daar krijg je geen vrijwilliger meer voor.’’

Troch: asing walthaus | ljouwerter krante